AFC Cup là giải đấu bóng đá cấp câu lạc bộ do Liên đoàn bóng đá châu Á (AFC) tổ chức, dành riêng cho những đội bóng đến từ các quốc gia có nền bóng đá đang phát triển hoặc nằm ngoài nhóm có hệ số cao nhất châu Á. Đây được xem là giải đấu hạng hai sau AFC Champions League nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng tầm bóng đá châu lục, đặc biệt tại các khu vực như Đông Nam Á, Nam Á, Tây Á và Trung Á. Hãy cùng Socolive tìm hiểu về giải đấu này qua bài viết dưới đây.
Bối cảnh ra đời và sự phát triển của AFC Cup
Khởi đầu và hành trình phát triển của AFC Cup trong bóng đá châu Á.
AFC Cup được thành lập vào năm 2004, trong bối cảnh AFC muốn tạo ra một hệ thống thi đấu toàn diện và công bằng hơn cho các câu lạc bộ đến từ những nền bóng đá chưa đủ điều kiện cạnh tranh tại AFC Champions League. Ý tưởng chính là cung cấp một sân chơi phù hợp hơn với năng lực chuyên môn, tài chính và hạ tầng của các quốc gia đang phát triển.
Ban đầu, số lượng quốc gia tham gia còn khá hạn chế, chủ yếu đến từ Đông Nam Á và Nam Á. Tuy nhiên, theo thời gian, giải đấu ngày càng mở rộng quy mô, có sự góp mặt của nhiều đội bóng đến từ các nền bóng đá mới nổi. Điều này góp phần giúp AFC Cup trở thành một phần quan trọng trong hệ sinh thái bóng đá châu Á, vừa tạo động lực cho các câu lạc bộ, vừa thúc đẩy sự chuyên nghiệp hóa của toàn khu vực.
Cơ cấu giải đấu và thể thức thi đấu
AFC Cup sử dụng mô hình thi đấu vòng bảng kết hợp loại trực tiếp, tương tự như các giải đấu lớn khác. Các đội được chia thành các khu vực địa lý bao gồm: Tây Á, Đông Á, Trung Á, Nam Á và Đông Nam Á. Mỗi khu vực có vòng bảng riêng để hạn chế chi phí di chuyển và đảm bảo tính cạnh tranh cân bằng.
Sau vòng bảng, các đội xuất sắc nhất tại từng khu vực sẽ tiến vào vòng loại trực tiếp liên khu vực. Kể từ năm 2017, thể thức chung kết liên khu vực đã được áp dụng, tạo ra nhiều trận đấu hấp dẫn giữa các đại diện mạnh nhất của mỗi khu vực. Đội thắng sẽ trở thành nhà vô địch AFC Cup và giành quyền đại diện châu Á tham dự các giải đấu quốc tế như AFC Champions League 2 (từ năm 2024 trở đi).
Vai trò quan trọng của AFC Cup trong hệ thống bóng đá châu Á
Dù không sở hữu danh tiếng như AFC Champions League, nhưng AFC Cup có vai trò rất rõ ràng và quan trọng trong việc:
- Cung cấp cơ hội thi đấu quốc tế cho các câu lạc bộ thuộc các liên đoàn có hệ số thấp hơn.
- Tạo động lực nâng cao chuyên môn, đầu tư cơ sở hạ tầng và đào tạo trẻ ở các quốc gia đang phát triển.
- Đem lại kinh nghiệm quốc tế cho cầu thủ, HLV, giúp họ cải thiện trình độ để hướng tới các sân chơi lớn hơn.
- Tăng khả năng tiếp cận bóng đá chuyên nghiệp cho người hâm mộ ở những quốc gia chưa mạnh về bóng đá.
Thực tế cho thấy, nhiều đội bóng từng thi đấu tốt tại AFC Cup sau đó đã vươn lên giành quyền tham dự AFC Champions League hoặc chuyển mình mạnh mẽ tại giải quốc nội.
Những câu lạc bộ và quốc gia nổi bật tại AFC Cup
Trong lịch sử giải đấu, Al-Kuwait SC (Kuwait) là đội bóng thành công nhất với 3 chức vô địch. Bên cạnh đó, các đội như Al-Quwa Al-Jawiya (Iraq), Al-Faisaly (Jordan) hay Johor Darul Ta’zim (Malaysia) cũng từng để lại dấu ấn sâu đậm tại giải.
Đặc biệt, Johor Darul Ta’zim đã trở thành đội bóng Đông Nam Á đầu tiên vô địch AFC Cup (năm 2015), tạo tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ của bóng đá Malaysia và khu vực.
Ở Việt Nam, các đại diện như Hà Nội FC, Becamex Bình Dương, Sông Lam Nghệ An từng tham dự giải và đạt kết quả tích cực, điển hình như Hà Nội FC lọt vào chung kết liên khu vực năm 2019 – một thành tích mang tính cột mốc cho bóng đá Việt Nam tại cấp CLB.
Sức hấp dẫn thương mại và truyền thông đang tăng
Mức độ thu hút đầu tư thương mại và sự quan tâm của truyền thông đang được nâng cao.
Trong những năm gần đây, AFC Cup dần chứng minh được sức hút truyền thông không thua kém nhiều giải đấu lớn. Sự xuất hiện của các đội bóng có lượng fan đông đảo như Mohun Bagan (Ấn Độ), Hanoi FC, JDT, hay các CLB đến từ Trung Đông đã giúp giải thu hút lượng người theo dõi đáng kể trên nền tảng truyền hình và mạng xã hội.
Các trận đấu được phát trực tuyến trên nhiều nền tảng kỹ thuật số như YouTube, Facebook hoặc các kênh thể thao lớn giúp tăng khả năng tiếp cận khán giả toàn cầu. Ngoài ra, sự đầu tư ngày càng chuyên nghiệp từ AFC về mặt hình ảnh, thương hiệu và bản quyền truyền hình cũng đang mở ra tiềm năng thương mại lớn cho giải đấu trong tương lai.
AFC Cup sau cải tổ: cơ hội và thách thức
Kể từ mùa giải 2024–2025, AFC tiến hành cải tổ toàn bộ hệ thống giải CLB, trong đó AFC Cup sẽ được thay thế bằng AFC Champions League 2 (ACL2) – giải đấu dành cho các đội đứng sau nhóm tham dự AFC Champions League Elite.
Dù tên gọi thay đổi, nhưng mục tiêu vẫn giữ nguyên: tạo môi trường thi đấu quốc tế cho các CLB chưa đạt chuẩn cao nhất. Điều này đồng nghĩa với việc AFC Cup đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình và mở ra chương mới cho các câu lạc bộ tầm trung tại châu Á.
Thách thức mới đặt ra là làm thế nào để duy trì sức hút truyền thông, nâng cao chất lượng chuyên môn và giúp các CLB không bị “tụt lại phía sau” trong bối cảnh bóng đá ngày càng chuyên nghiệp hóa.
Kết luận
AFC Cup là một phần không thể thiếu trong sự phát triển toàn diện của bóng đá châu Á. Dù không hào nhoáng như các giải đấu cấp cao hơn, nhưng giá trị mà nó mang lại cho các quốc gia và câu lạc bộ đang phát triển là rất đáng kể. Theo dõi bảng xếp hạng để cập nhập các trận đấu sắp tới nhé.
Từ cơ hội cọ xát, phát triển chuyên môn, nâng cao thương hiệu đến việc góp phần nâng tầm giải quốc nội, AFC Cup đã và đang là bệ phóng cho nhiều đội bóng vươn tầm khu vực. Trong tương lai, dù được thay thế bằng một hình thức mới, nhưng di sản của AFC Cup sẽ luôn là dấu mốc đáng nhớ trong hành trình phát triển của bóng đá châu lục.
